Alle bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het rapport Natuurbrandsignaal 2023. “Met toenames in droogte en hittegolven, neemt het risico op hevige natuurbranden ook hier in Nederland toe. In een dichtbevolkt land als Nederland kan een natuurbrand een grote impact hebben op de maatschappij. Onze bevindingen geven aan dat we hier dringend mee aan de slag moeten”, vertelt VU-aardwetenschapper Sander Veraverbeke, die als natuurbrandexpert bij het rapport betrokken was.
Meer en intensere natuurbranden
De onderzoekers concluderen dat natuurbranden in Nederland veranderen. “De natuurbranden worden steeds vaker intense branden die niet meer zijn te blussen, maar pas stoppen als er geen brandstof meer is”, vertelt onderzoeker en projectleider Hans Hazebroek van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). “Mensen zullen vaker moeten vluchten, er zal vaker directe en indirecte schade en uitval van vitale infrastructuur zijn en er zal vaker onherstelbare schade aan flora en fauna ontstaan. Daarnaast zal de gezondheid van mensen vaker bedreigd worden.”
De afgelopen decennia is het warmer, droger en zonniger geworden en volgens de huidige verwachtingen blijft deze trend zich doorzetten, waarbij ook de gemiddeld laagste grondwaterstand in delen van Nederland zal dalen. Dit zorgt ervoor dat vegetatie vaker brandbaar wordt en het aantal brandgevoelige dagen zal toenemen. Vanwege de klimatologische ontwikkelingen kunnen natuurbranden ook intenser worden, waardoor ze met de huidige bestrijdingswijzen steeds moeilijker te bestrijden zijn.
Aanbevelingen
De onderzoekers stellen dat het voorkomen en bestrijden van natuurbranden structureel onderdeel moet worden van het systeem van brandweerzorg, en dat het risico van natuurbranden moet worden meegewogen bij de inrichting van het Nederlandse landschap. Bovendien stellen zij dat er meer kennis moet worden vergaard om de ontwikkeling van het natuurbrandrisico nader en ook kwantitatief te kunnen duiden. “Daarnaast is de gebiedsgerichte en multi-stakeholder aanpak die het rapport adviseert belangrijk. Een brand in een natuurgebied staat namelijk nooit op zichzelf, maar hangt samen met waterbeheer, agrarische, toeristische en andere activiteiten in het omliggende landschap”, vertelt VU-erfgoedwetenschapper Linde Egberts, die ook deel uitmaakte van het expertteam achter dit rapport.
Brandrisico heeft fysieke aspecten, maar hangt ook af van hoe mensen brand ervaren. Egberts bevraagt in haar eigen onderzoek de maatschappelijke en culturele aspecten van het groeiende brandrisico: “In het verleden waren bewoners van bos- en heidegebieden meer gewend aan vuur en zetten het actief in om het landschap te beheren. Door de opkomst van grootschalige bosbouw en het natuurbeheer is men vuur als een grotere bedreiging gaan zien. In het landschappelijk erfgoed liggen nog lessen besloten die bruikbaar kunnen zijn in de omgang met de veranderende omstandigheden nu.” Een aantal van de geadviseerde adaptatiemaatregelen in het rapport grijpt ook terug op beheerpraktijken uit het verleden, zoals het beheersmatig inzetten van vuur en het verhogen van de grondwaterstand.