Dadergerichte aanpak
Het belangrijkste inzicht is dat milieudaders niet alleen strafbare feiten plegen binnen het milieudomein, maar ook daarbuiten. Om die reden pleiten de onderzoekers voor een aanpak waarin het individu centraal staat. Ook wel een dadergerichte aanpak genoemd. Onderzoeker van der Geest: ‘’Er is veel aandacht voor milieucriminaliteit in bedrijfscontext. Vaak gaat het over bedrijven die als rechtspersoon vervolgd worden, waarbij motieven gezocht worden in de sfeer van werkdruk of de cultuur van het bedrijf.'’ In dit onderzoek ligt de nadruk niet op de bedrijfsomgeving als context, maar focusten de onderzoekers zich op de achtergronden van de milieudaders. ‘’Het lijkt erop dat de persoon van de dader een belangrijke rol speelt. Deze daders hebben de neiging om op meerdere terreinen regels te overtreden. Dat pleit voor een aanpak die meer oog heeft voor de achtergrond van de individuele milieudader.’’
Daderprofielen milieudaders
Een ander inzicht dat pleit voor een individuele aanpak, is de enorme verscheidenheid aan milieudaders. ‘’Milieudaders hebben niet één duidelijk profiel, Ze plegen zeer uiteenlopende milieudelicten. Denk bijvoorbeeld aan mestfraude, het onbeschermd behandelen van asbest en illegale verwerking van afval. Maar ook overtredingen van de Flora- en faunawet, delicten op het gebied van dierenwelzijn-wetgeving en vuurwerkcriminaliteit zijn voorbeelden van milieudelicten.’’
Om een beter beeld te krijgen van de verschillende milieudaders in Nederland, bestudeerden de onderzoekers hoe hun criminele gedrag zich ontwikkelde door de jaren heen. De onderzoekers vonden drie unieke ontwikkelingspaden van crimineel gedrag: laat startende, vroeg startende en hoogfrequente milieudaders. “De meeste daders komen pas op latere leeftijd in beeld, maar er is ook een redelijke groep die op jonge leeftijd start”, aldus onderzoeker van der Geest. ‘’Daarnaast is er nog een kleine groep daders die een groot deel van alle delicten pleegt, dit zijn de hoogfrequente milieudaders.’’
Overeenkomsten milieudaders
Ondanks de grote verscheidenheid, zagen de onderzoekers ook een duidelijke overeenkomst tussen milieudaders. De meeste milieudaders zijn man en van middelbare leeftijd. ‘’En verreweg de meeste daders plegen milieucriminaliteit binnen een bestaande bedrijfscontext.’’ Bij deze daders is vermoedelijk sprake van een mix van persoonlijke kenmerken en gelegenheden voor het plegen van milieucriminaliteit. ‘’De uitzondering hierop is de vuurwerkdader, die een ander ontwikkelingspatroon volgt en vaak buiten een bedrijfssituatie vuurwerk importeert, opslaat en verhandelt. Deze groep vraagt mogelijk om een andere benadering van opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie.’’
Een ander opvallend inzicht is de lage recidive bij milieudaders: slechts een klein deel pleegt opnieuw een milieudelict. ‘’Al kunnen we niet uitsluiten dat het daadwerkelijke cijfer hoger is, want we zien slechts een deel van alle milieudelicten terug in de officiële registraties van milieucriminaliteit.’’
Milieu beschermen
De inzichten over de daderprofielen leveren een bijdrage aan de opsporing en de aanpak van deze groep. ‘’Milieucriminaliteit leidt tot ernstige schade voor mens en natuur. De uitkomsten van het onderzoek kunnen door opsporings- en handhavingsdiensten gebruikt worden om hun intelligence aan te scherpen, en verder na te denken over de inzet en werking van interventies en sancties, zodat het milieu uiteindelijk beter kan worden beschermd.’’
Over de samenwerkingspartners
Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met het Openbaar Ministerie en in opdracht van het programma Handhaving en Gedrag. Handhaving en Gedrag is een interdepartementaal samenwerkingsprogramma en is opdrachtgever voor gedragswetenschappelijk onderzoek relevant voor handhaving en naleving van regelgeving. Het programma bouwt aan wetenschappelijke kennis over mechanismen die ten grondslag liggen aan naleving of overtreding van regelgeving en de wijze waarop de overheid dit gedrag kan beïnvloeden.