Investeringen in overstromingsbestendig bouwen essentieel in risicogebieden 

In de zomer van 2021 werd Limburg getroffen door een zware overstroming. De totale schade van de ramp wordt ingeschat tussen de €400 en €500 miljoen. Na de overstroming in 2021 heeft VU Amsterdam in samenwerking met Deltares een vragenlijst uitgezet om inzicht te krijgen in welke maatregelen effectief zijn voor inwoners om schade van dit soort weersextremen in de toekomst te beperken. De vragenlijst is uiteindelijk ingevuld door ruim 1500 huishoudens waarvan er meer dan 300 waren overstroomd. “Dit soort rampschades worden steeds waarschijnlijker en intenser. Uit onderzoek is gebleken dat verzekeringen nu nog niet alle schade dekken. Verder ingrijpen is daarom essentieel,” aldus hoogleraar Economie van Klimaatverandering en Natuurrampen Wouter Botzen.

Meer dan alleen verzekeren
De overstroming in Limburg heeft de afgelopen jaren een discussie in gang gezet tussen de overheid en verzekeraars over de verzekerbaarheid van overstromingen. Het compensatieproces van de schade heeft namelijk veel stress opgeleverd voor de overstroomde huishoudens in Limburg. Niet alle getroffen huishoudens waren verzekerd tegen overstromingen vanuit kleinere rivieren of beken. Een deel van de niet-verzekerde schade is via de Wet Tegemoetkoming Schade bij Rampen (WTS) of het Rampenfonds vergoed, maar dit heeft niet alle schade gedekt; uit eerder onderzoek blijkt dat een steekproef van getroffen huishoudens een half jaar na de overstroming uiteindelijk zo’n 60% van alle schade vergoed had gekregen. 

Om overstromingsschade in de toekomst te beperken wordt in het onderzoek dan ook op het belang gewezen voor huishoudens om zelf actie te ondernemen in en rondom de woning. “Ten eerste zijn huishoudens vaak niet op de hoogte van het feit dat hun woning kan overstromen. Vervolgens moet hier rekening mee gehouden worden bij de bouw en renovatie van woningen in risicovolle gebieden,” aldus hoofdonderzoeker Thijs Endendijk. “De voorbereiding op een toekomstige overstroming voorkomt niet alleen schade, maar ook veel stress in nasleep.” Stappen die hierbij genomen worden zijn bijvoorbeeld het bouwen met waterdichte materialen en het hoger plaatsen van elektronische apparaten, zoals stopcontacten of keukenapparatuur. Hierbij kan volgens Endendijk meer dan 20% van de gebouwwaarde en bijna 40% van de inboedelwaarde beschermd worden. 

Tijdens de overstroming in Limburg was ongeveer de helft van de huishoudens in staat om dit soort acties te ondernemen. Inwoners van de meest zuidelijke delen van Limburg, zoals Valkenburg aan de Geul deden dit minder vaak, aangezien zij in veel gevallen verrast werden door het snel stijgende water. Uit het onderzoek blijkt dat noodmaatregelen overstromingsschade aan het gebouw met bijna 30% van de totale herbouwwaarde kunnen verminderen, wat overeenkomt met een schadevermindering van rond de €40,000. Ook wordt gemiddeld ruim €25,000 aan schade voorkomen aan de inboedel. 

Om huiseigenaren beter te beschermen pleit Endendijk om de ingrepen die zijn gemaakt om een woning overstromingsbestendig te maken, op te nemen in het klimaatlabel van een huis. De Dutch Green Building Council (DGBC), een organisatie die zich inzet voor toekomstig bestendig bouwen, ontwikkelde een open methodiek om klimaatrisico’s voor gebouwen in te schatten.