Van der Tol toonde vier casestudies van constitutionele intolerantie: twee uit ‘liberale’ staten: Frankrijk en Nederland, en twee uit ‘illiberale’ staten: Hongarije en Polen. Ze wees erop dat liberale staten de neiging hebben zich te richten op religieuze minderheden, vooral moslimminderheden, vanwege een waargenomen bedreiging voor de westerse waarden. Daarentegen hebben illiberale staten de neiging zich te richten op LHBTQ-minderheden, die zij op hun beurt beschouwen als ‘overname van westerse waarden’.
Ze legde uit dat het principe van ‘laïcité’ in Frankrijk niet zo oud is als men denkt, namelijk daterend uit 1905. Het werd oorspronkelijk bedoeld om de macht van de katholieke kerk in te perken, maar wordt nu gebruikt om moslims te discrimineren vanuit het oogpunt dat zij een bedreiging vormen voor de openbare orde, voornamelijk bedoeld om rechtse kiezers aan te spreken.
De volgende casestudy betrof Nederland: ‘Ik dacht: als ik zo kritisch wil zijn over deze landen, moet ik ook kritisch zijn over mijn eigen land’, aldus van der Tol, die in Nederland opgroeide: ‘In Nederland praatte men twaalf jaar over een verbod op de boerka. Twaalf jaar! Kun je je voorstellen hoeveel geld er aan dit debat is verspild?’. Uiteindelijk was de uitsluiting van de islamitische gezichtssluier vooral symbolisch, aangezien deze slechts ongeveer 50.000 mensen trof.
Het eerste voorbeeld van een illiberaal georiënteerde staat dat van der Tol benoemde was Hongarije, dat in 2011 een nieuwe grondwet goedkeurde die financiële steun en wettelijke erkenning voor kerken koppelde aan hun overeenkomst om met Orban samen te werken, waardoor ze feitelijk tot samenwerking werden gedwongen.
Ten slotte had Van der Tol het over de Poolse “LGTBQ-vrije zones”, die bedoeld waren om eruit te zien als een lokaal, Pools verzet tegen het “extreme liberalisme van het Westen dat de Poolse identiteit overneemt”, maar die in werkelijkheid werden bedacht door de centrale PiS-regering.
Van der Tol opende vervolgens de ruimte voor een discussieronde. Vragen liepen uiteen van de plaats van ‘politieke minderheden’ in de discussie (wat te doen met extreemrechts: moeten ze verboden worden of niet?); de conceptuele definitie van liberale versus illiberale staten tot de vraag of je historische indicatoren zou kunnen gebruiken om te begrijpen waarom een staat min of meer tolerant wordt. ‘Weet je, mensen zeggen over Nederland dat ze zo tolerant zijn vanwege zijn positie als handelsnatie’, zei een student, waarop van der Tol antwoordde dat het niet altijd zo zwart-wit is. ‘Hoewel Amsterdam doorgaans als zeer tolerant wordt gezien, waren er veel plaatsen in Nederland die niet zo tolerant waren. En andersom was het Pools-Litouwse rijk zeer tolerant tegenover religieuze minderheden, en nu is Polen dat niet meer’.
Al met al was het een zeer leerzame bijeenkomst met een levendige discussie. Aan het einde zeiden enkele eerstejaarsstudenten die nog geen politiek vak hadden gevolgd, dat hun hoofd ‘tolde door alle nieuwe terminologie’.