De gezondheid van de aarde beschermen
De gezondheid van de mens, maar ook van het milieu staan onder druk door blootstelling aan een verscheidenheid van stoffen. Welke stoffen zijn het precies, in welke gehaltes worden wij precies blootgesteld aan deze stoffen en hoe meten we dit? Vragen waar Lamoree zich mee bezig houdt. Het is van belang om te weten waar we op moeten letten zodat we de gezondheid van onze planeet met al zijn biologische diversiteit kunnen beschermen. Het wordt meer en meer duidelijk dat de gezondheid van de mens en de leefomgeving negatief worden beïnvloed door blootstelling aan diverse stoffen die we binnenkrijgen via inademing, maar ook door middel van drinkwater, voeding en via de huid. Ook de verspreiding van micro- en nanoplastics in het milieu leidt tot blootstelling van de mens aan deze deeltjes.
Tijdens haar speurtocht naar schadelijke stoffen en plastic deeltjes maakt de onderzoeker gebruik van analytische meettechnieken om de identiteit van de stoffen vast te stellen, en van biologische tests om te kijken of de gemeten stoffen schadelijk zijn.
Het probleem is groter dan alleen maar plastic
Lamoree deed eerder onderzoek naar microplastics uit de leefomgeving die in de menselijke bloedsomloop terecht zijn gekomen. De resultaten van dit onderzoek deden flink wat stof opwaaien, en terecht. Maar dit is niet het enige waar we ons zorgen om moeten maken volgens Lamoree. “Ik denk dat we heel drastisch onze manier van leven moeten herzien” vertelt de onderzoeker. “Het is belangrijk dat we opnieuw kijken naar de manier waarop stoffen worden geselecteerd en toegestaan voor gebruik in consumentenproducten.”
Als men het heeft over het milieu en bescherming van onze wereld gaat het al gauw over plastic. “Plastic is een fantastisch product geweest, maar eigenlijk werkte dit te goed” legt Lamoree uit. “Het brak nooit meer af”. Met als resultaat de welbekende plastic soep, waardoor veel mensen het belang zien van plastic uitbannen. Maar, dit is zeker niet de énige schadelijke stof. Neem bijvoorbeeld PFAS, stoffen die onder andere water-, vet- en vuilafstotend zijn, en terug te vinden in allerlei producten, uiteenlopend van pannen tot kleding en cosmetica. Of de chemische stof DDT, die in de jaren vijftig werd gebruikt in verschillende bestrijdingsmiddelen en zelfs als ontluismiddel. Inmiddels mag deze stof al jaren niet meer gebruikt worden maar doordat het zo slecht af te breken is wordt het nog steeds teruggevonden op aarde. De kern van het werk van Marja Lamoree is dan ook de ontwikkeling van methodes om verschillende stoffen, bekend en relatief onbekend, te analyseren.
Samenwerken
Cruciaal om dit probleem aan te pakken is samenwerking, ook internationaal. Dit belang wordt duidelijk als je kijkt naar het probleem rondom de wetgeving over water. Alles wat er in het water terecht komt stroomt via verschillende landen en komt dan naar Nederland. Alles wat er onderweg in stroomt krijgen wij hier uiteindelijk ook. In Zweden is er een oplossing bedacht om het (drink)water te reinigen met behulp van koolstoffilters. Maar, deze filters worden schoongemaakt in Antwerpen waardoor de schadelijke stoffen alsnog hier in de lucht terecht komen. Overeenkomende regelgeving en gevolgen op grotere schaal moeten dan ook onder de loep worden gelegd.
Betere alternatieve stoffen gebruiken
Een ander veelvoorkomend probleem is het vervangen van een schadelijke stof op de rode lijst door een andere stof. Deze vervangende stof is veelal net zo schadelijk, maar de wetgeving is hier nog niet op aangepast. En zo kan de dans weer een tijdje ontsprongen worden. Dit is iets dat we alleen kunnen gaan oplossen door druk uit te gaan oefenen op de overheid om betere regelgeving te maken. “Het belang van de mens en de leefomgeving moet boven het economisch gewin gesteld worden om dit op te kunnen lossen” aldus Lamoree. Het mag niet zo makkelijk zijn dat een bedrijf hier een verplichting krijgt om bepaalde stoffen niet meer te mogen gebruiken en in een buurland opnieuw kan beginnen. Daarnaast is het van groot belang om de voorlichting over de schade die deze stoffen kunnen aanrichten beter aan te pakken. Bedrijven weten soms niet eens welke stoffen ze uitstoten en hoe schadelijk die zijn, laat staan dat de maatschappij zich bewust is van wat voor effecten deze stoffen allemaal hebben op onze gezondheid. Het is van belang dat men begrijpt wat de stoffen precies zijn en wat de effecten hiervan zijn. Zo kunnen we ook bepaalde producten weren en hopelijk het probleem terugdringen.
Goed nieuws
Is het dan allemaal alleen maar slecht nieuws? Nee, gelukkig niet. Zo komt er nu ook wetgeving dat bedrijven verplicht zijn om te weten welke stoffen ze eigenlijk uitstoten. En dat is een grote stap in de goede richting. Maar, helaas zijn we er dan nog niet. Het probleem moet veel groter en breder bekeken worden. De overheid, wetgeving, wetenschap, buurlanden en bedrijven, allemaal zullen ze anders naar deze kwestie moeten gaan kijken. Het is niet alleen een probleem van mij, van jou of van de onderzoeker die het in kaart heeft gebracht. Het is iets dat we allemaal serieus moeten nemen. En het beschikbaar maken van betrouwbare blootstellingsgegevens is hiervoor cruciaal zodat iedereen weet waar we mee te maken hebben. En alleen als we met zijn allen de handen ineenslaan kunnen we de leefomgeving en de mensen beschermen.
De oratie van Marja Lamoree is vrijdag 15 september aan de Vrije Universiteit Amsterdam en openbaar toegankelijk.