Tekst: Shirley Haasnoot | Foto's: Daniëlle Roeleveld / Video: Jonathan ten Broeke
Het regent onophoudelijk, op zaterdagmiddag 18 november. Toch zijn zo’n tachtig antropologen uit het hele land in het NU-gebouw aan de De Boelelaan bijeengekomen voor een alumniprogramma over de veranderende rol van antropologie in de maatschappij. Ze worden bijgepraat over actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied, maar zijn hier ook om te netwerken en vooral om elkaar weer eens te zien.
‘Het Engels leidde tot een international classroom, met studenten van over de hele wereld’
Een van de eerste aanwezigen, Luuk ter Horst, pakte ’s ochtends de trein uit Hengelo. Hij studeerde in 2017 af op de ogenschijnlijk paradoxale gebruiken binnen de professionele rugbycultuur van Samoa. Drie maanden bracht hij door op deze eilandengroep in de Grote Oceaan, nu werkt hij in het bedrijfsleven als technisch accountmanager en sales engineer. Komt zijn studie Antropologie nog wel eens van pas? ‘Elke dag’, zegt hij. ‘Maar vooral als ik naar sport kijk.’
In de zaal zijn meerdere generaties antropologen vertegenwoordigd. Marina de Regt, opleidingsdirecteur sinds 2021, opent de bijeenkomst met een terugblik op de grote veranderingen binnen het vakgebied. Zo wordt de studie aan de VU sinds vijf jaar ook in het Engels aangeboden. Dat pakte goed uit, zegt De Regt, want het leidde tot een ‘international classroom’, met studenten van over de hele wereld. Om iedereen te bereiken is het programma van de alumnibijeenkomst dan ook in het Engels.
Het is een hardnekkig stereotype dat antropologen geen toekomst hebben
De Regt vertelt over het mentorprogramma dat de opleiding dit jaar begon. Masterstudenten worden in contact gebracht met alumni die op interessante posities terecht gekomen zijn. Ze noemt het een hardnekkig stereotype dat antropologen geen toekomst hebben. ‘Wij maken tegenwoordig veel gebruik van sociale media en zien, bijvoorbeeld op LinkedIn, dat antropologen op uiteenlopende plekken terechtkomen, zoals in de journalistiek, bij NGO’s en de overheid.’
De vraag naar het belang van antropologie wordt deze middag op allerlei manieren gesteld. In een poëtische lezing spreekt universitair docent Peter Versteeg over zijn persoonlijke ontwikkeling, waardoor hij naast antropoloog nu ook geestelijk verzorger is. ‘Het was een verlangen om van de studie van betekenis over te gaan naar een praktijk van betekenis.’ Antropologie is niet alleen betekenisvol als het om toegepast onderzoek gaat, reageert De Regt in haar slotwoord. En het is allang niet meer de studie van het traditionele ontwikkelingswerk.
‘Een antropoloog moet zijn passie volgen’
Ook in de paneldiscussie onder leiding van Nicole Terborg, alumnus Religiestudies, komt de vraag naar de waarde van antropologie steeds terug. Tiarra Simon is als freelance onderzoeksconsultant gespecialiseerd in het Caribisch gebied, waar haar familie vandaan komt. Ze vertelt dat ze de antropologische lens overal met zich meedraagt, ook in Amsterdam. ‘In Zuidoost hangt een heel andere vibe dan bijvoorbeeld in Centrum.’ Een antropoloog moet zijn passie volgen, vindt ze. ‘Je kunt daarvoor naar het buitenland gaan maar je kunt zo’n ervaring ook thuis vinden.’
Monica Maassen, manager bij Oxfam International en voorzitter van de Stichting Gouda Bruist, blijft net als Simon dicht bij huis, als ze vertelt over de gemeente Gouda. ‘Als je iets wil veranderen moet je samenwerken met de lokale bevolking. Veel ambtenaren komen nooit het gemeentehuis uit.’ Terwijl op straat en in de wijk juist veel te doen is. ‘Daar heb je antropologen nodig.’
Studenten moeten goed nadenken over wat ze de samenleving te bieden hebben
Terborg spoort de deelnemers en de aanwezigen in de zaal aan: ‘Dit is mijn huiskamer vandaag, dus reageer alsjeblieft op elkaar!’ Simon vertelt over de onzekerheid die ze voelde over de toekomst na haar afstuderen. Terborg richt zich tot de zaal: ‘Hadden jullie datzelfde gevoel?’ Meerdere mensen roepen: ‘Ja!’ Terborg: ‘Monica, had jij ook hetzelfde gevoel?’ Maassen: ‘Absoluut!’
Bij de afsluitende borrel is Luuk ter Horst omringd door oude studievrienden. Kostas Brejaart en Jorn Dormans studeerden net als Ter Horst zo’n vijf jaar geleden af. Brejaart is radicaliseringsexpert en mentor van antropologiestudenten, binnen het programma van De Regt. Studenten adviseert hij om bij de keus van hun scriptieonderwerp goed na te denken over wat ze de samenleving te bieden hebben. Hij noemt de huidige polarisatie binnen Nederland: ‘De maatschappij lijkt te roepen om mensen die daar verstand van hebben.’
‘Tijdens ons afstuderen zaten we heel erg in onze antropologenbubbel’
De vriendengroep is blij om weer bijeen te zijn. ‘Tijdens ons afstuderen zaten we heel erg in onze antropologenbubbel’, zegt Dormans, die inmiddels voor de VU werkt als projectmanager bij het Centrum voor Internationale Samenwerking. ‘We zien elkaar nu minder vaak maar we houden goed contact.’ Hij vindt dat antropologen wel wat minder onzeker mogen zijn. Met een armgebaar naar zijn vrienden: ‘Kijk, we zijn allemaal geland’.