PFAS is de verzamelnaam van een groep zeer slecht afbreekbare chemicaliën die in verband wordt gebracht met gezondheidsschadelijke effecten, onder andere op het immuunsysteem. Mensen worden via verschillende bronnen blootgesteld aan PFAS en het is bekend dat wereldwijd PFAS bij mensen in bloed en moedermelk terug te vinden is. Op basis van deze steekproef kunnen echter geen conclusies getrokken worden over waar de PFAS in de moedermelk vandaan komt. Ook kan niet worden vastgesteld of deze Nederlandse vrouwen een hoge of lage concentratie in hun melk hebben, omdat er weinig bekend is over de hoeveelheid PFAS in moedermelk in Nederland.
Uit de steekproef bleek dat in alle moedermelkmonsters PFOA, PFOS en PFHxS aanwezig was, en in sommigen ook PFNA, PFDA en PFHpA. De gemiddelde hoeveelheid totaal gemeten PFAS was ongeveer 77 ng/L melk. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft vastgesteld dat een totale concentratie van 133 ng/L aan PFOS, PFOA, PFHxS en PFNA in moedermelk veilig is. Bij deze concentratie worden geen nadelige effecten verwacht van PFAS in moedermelk op het immuunsysteem van jonge kinderen. De gemeten PFAS concentraties in de steekproef van de VU geven voor het RIVM geen aanleiding om te adviseren het geldende borstvoedingsadvies aan te passen.
De steekproef is geleid door Jacob de Boer, milieuchemicus en emeritus-hoogleraar van de VU. Op basis van de metingen heeft hij als verantwoordelijke onderzoeker conclusies getrokken en in Zembla uitspraken gedaan over de herkomst en mogelijke gezondheidseffecten van de gemeten PFAS. Majorie van Duursen, VU-hoogleraar toxicologie en hoofd van de afdeling waar de metingen zijn uitgevoerd, betreurt dat naar aanleiding van de vooraankondiging van de Zembla uitzending onduidelijkheid is ontstaan over de conclusies van de steekproef. "Er is grootschaliger onderzoek nodig naar de concentraties en mogelijk nadelige effecten van de PFAS in Nederlandse moedermelk om gericht gezondheidsbeschermende adviezen te kunnen geven", aldus Van Duursen. Zij wijst op de onlangs door RIVM uitgebrachte adviezen over eten uit met PFAS-vervuilde moestuinen of vis uit de Westerschelde. Toch spreekt ze haar zorg uit over de wijdverspreide vervuiling door PFAS: “De blootstelling aan PFAS moet écht omlaag om mens en milieu te beschermen tegen schadelijke effecten. Deze metingen tonen wederom aan dat niemand aan PFAS ontkomt."
Bronnen:
EFSA rapport waarin veilige PFAS-concentratie in moedermelk wordt berekend: Risk to human health related to the presence of perfluoroalkyl substances in food. EFSA Journal 2020;18(9):6223
Gemeten PFAS concentraties in de steekproef uitgevoerd door de VU.