Het onderzoek is uitgevoerd door een internationaal team van onderzoekers, waaronder natuurbrandexperts Sander Veraverbeke en Guido van der Werf van de Vrije Universiteit Amsterdam, onder leiding van de University of East Anglia (VK). Ze hebben klimatologische datasets, satellietdata en klimaatmodellen geanalyseerd en de resultaten van meer dan 500 eerdere onderzoeksartikelen beoordeeld om de relatie tussen toe- en afnames in bosbranden en verschillende factoren die daar invloed op hebben zoals klimaat, vegetatie en landgebruik, te onderzoeken. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Reviews of Geophysics.
Een grote toename in droog en warm weer
De hete, droge omstandigheden waarin natuurbranden vaak ontstaan nemen toe door klimaatverandering. Hierdoor worden natuurgebieden vatbaarder om vaker en heviger in brand te vliegen. Klimaatmodellen suggereren dat in sommige regio's, zoals het Middellandse Zeegebied en de Amazone, de frequentie waarin brandgevaarlijk weer voorkomt niet eerder in de recente geschiedenis zo hoog geweest is als nu. Dit is het gevolg van de door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde met ongeveer 1,2°C. Sterker nog: ook in bijna alle andere regio's ter wereld zal dit het geval zijn als de temperatuur wereldwijd met 2-3°C stijgt; de verwachte temperatuurstijging met huidige maatregelen.
Mensen hebben veel invloed op natuurbranden
Het terugbrengen van onze broeikasgasuitstoot en het beperken van de opwarming van de aarde tot minder dan 2°C is het meest effectief voor het verlagen van het risico op bosbranden. Guido van der Werf, hoogleraar mondiale koolstofkringloop en landgebruikverandering aan de VU: “Naast het klimaateffect beïnvloeden mensen natuurbranden ook op andere manieren. Er is bijvoorbeeld op sommige plaatsen een afname in natuurbranden. Dit is met name omdat savanne-ecosystemen die veelvuldig branden omgevormd worden tot landbouwgrond, waardoor het natuurlijk landschap versplinterd raakt. Deze dynamiek beperkt zich echter tot gebieden waarin met name graslanden branden en staat haaks op de toenames die we in veel bosgebieden zien.”
Verklaringen voor regionale verschillen
Het onderzoek biedt inzicht in hoe verschillende factoren die natuurbranden beïnvloeden, zoals klimaat, maar ook versplintering van landschappen, regionaal verschillen. Sander Veraverbeke, universitair hoofddocent klimaat- en ecosysteemverandering aan de VU: “Een grote mijlpaal van dit onderzoek is dat het verklaringen biedt voor de belangrijke regionale verschillen in natuurbrandtrends door klimaatverandering. Bossen in de gematigde streken zoals waar wij leven of verder naar het noorden zijn vooral gevoelig voor de toename in grootte en hevigheid van branden door klimaatverandering. In andere regio's is het toegenomen klimaatrisico ook aanwezig maar daar wordt brandactiviteit vaak sterk beïnvloed door menselijke ontsteking en verspreiding van het vuur. Dit laat ook zien dat er mogelijkheden zijn om de negatieve effecten van brand te verminderen door doordacht ecosystemen en landschappen te beheren.”