‘ik kreeg op school geen kunst of kunstenaars aangereikt die me aanspraken en ik wist niet dat er zo’n breed werkterrein met kunst mogelijk was, dus kon ik ook niet zoeken welke kunstopleiding bij me paste’
Uit de hoge opkomst, de stopgezette aanmeldprocedure wegens de te grote interesse en uit de verhitte gesprekken tijdens de bijeenkomst bleek een grote betrokkenheid bij dit onderwerp. De dekolonisering van het kunstcurriculum in het voortgezet onderwijs wordt door studenten (met een biculturele achtergrond) en door docenten, zowel in het voortgezet onderwijs als in het hbo-kunst(vak)onderwijs als urgent ervaren.
Vijfentwintig docenten uit het voortgezet onderwijs, 21 docenten uit het hbo, 6 docenten van de universiteit, 11 vertegenwoordigers van kunstinstellingen als kunstvakvereniging VONKC, musea, methodemakers, van het College voor Toetsen en Examens en 44 studenten waren aanwezig. Deelnemers kwamen van hogescholen der kunsten als ArtEZ, hogeschool Fontys, Academie Minerva Groningen, HKU Utrecht, Breitner Academie, en van universiteiten als de Radboud, de UvA en de VU.
Tijdens de bijeenkomst sprak Ismintha Waldring over onderzoek naar belonging bij studenten op de VU, waaruit blijkt dat herkenning in medestudenten, docenten of in (personen uit) het lesmateriaal van groot belang is voor het welzijn van de studenten.
Vervolgens sprak Saïda Franken over haar ervaringen met islamitisch onderwijs en het door haar ontwikkelde lesmateriaal (salaam art). Kitty Zijlmans pitchte over kunst in mondiaal perspectief, zowel in het universitair onderwijs, als voor kunstvakvereniging VONKC (KiMP). Na de lunch kwam Marian Duff met zes medewerkers van Oscam, om te vertellen over hun ervaringen, waarna deelnemers in drie groepen uiteengingen (onderbouw/bovenbouw/hbo& universiteit).
Uitkomsten
Docenten in zowel voortgezet onderwijs als van de hogescholen der kunsten geven met name een gebrek aan kennis aan over dit onderwerp. Tevens geven ze aan dat ze het heel spannend vinden om het gesprek aan te gaan, überhaupt in een groep met leerlingen met verschillende culturele achtergronden. Veel deelnemers gaven ook aan dit symposium ‘dapper’ te vinden. Docenten geven aan dat dit bij veel meer vakken speelt.[1]
Studenten gaven aan dat ze graag informatie hadden gehad dat je ook van kunst je werkterrein kunt maken, vooral in de toegepaste kunst hadden ze daar voorbeelden van willen hebben, zoals mode, design, muziek, theater, media. In de lessen, zowel op de middelbare school als op de (kunst)vervolgopleiding misten ze de informatie over het werkterrein, ze spraken vooral een voorkeur uit voor de toegepaste kunsten en gaven aan dat er (te) veel aandacht is voor klassieke schilderkunst.
Studenten in het hbo-kunstonderwijs voelen zich gedwongen om zelf op zoek te gaan naar inspiratiebronnen en kunstenaars die bij de eigen culturele achtergrond aansluiten, met wie ze zich kunnen identificeren. Daarbij lijkt toch wel het adagium te zijn: hoe dichter bij mijn eigen achtergrond, hoe sterker de herkenning/identificatie. (Kunstacademie-) studenten geven opvallend vaak aan dat ze op zoek zijn naar een eigen identiteit, meer dan studenten met een (Nederlandse) monoculturele achtergrond.
Twee lestips
- Een lestip van een docente van Minerva, waar eerstejaars studenten de opdracht krijgen om de kunstgeschiedenis letterlijk naar hun hand te zetten en een oud Honour & Fleming boek te kopen en dat te verknippen tot een eigen versie van de kunstgeschiedenis.
- Er was een lestip/voorstel (van een docent uit het voortgezet onderwijs) om leerlingen te betrekken bij de stof door te vragen om vanuit hun eigen culturele achtergrond met kunstwerken, stijlen, of kunstenaars te komen, maar: in het gesprek met studenten met een biculturele achtergrond (onder meer van Oscam) gaf een meerderheid aan dat ze op de middelbare school helemaal niet beseften dat hun interesse in de kunst lag en dat ze dus ook niet in staat waren om daar kunst of kunstenaars bij te zoeken. Ook omdat ze vaak vanuit huis uit onbekend zijn met het werkterrein van kunst, daar hebben ze vooral ervaring hebben met meer praktische beroepen (bijvoorbeeld zorg).
Gaila Jehoel
22 november 2022
[1] ‘ik geef ook Frans en daar staat in de methode bijvoorbeeld dat een kind met zijn ouders naar Parijs gaat: mijn leerlingen gaan niet naar Parijs.’