Ongeëvenaarde natuurrampen beheersbaar maken

In een internationaal samenwerkingsverband bestaande uit onderzoekers van de International Association of Hydrological Sciences (IAHS), geleid door Heidi Kreibich van het Duitse onderzoekscentrum voor geowetenschappen (GFZ), hebben Anne van Loon, Philip Ward, Maurizio Mazzoleni, Marlies Barendrecht en Marleen de Ruiter van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) aangetoond dat goed risicobeheer kan helpen bij het aanpakken van de potentiële gevolgen van ongekende overstromingen en droogtes. Daarnaast hebben de onderzoekers twee succes verhalen waargenomen die de huidige trend van toenemende schade door extreme gebeurtenissen onder klimaatveranderingsomstandigheden kan verminderen. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Droogte in Nederland
We zijn niet goed voorbereid op hele extreme natuurrampen, terwijl dergelijke extremen zoals de droogte nu in Nederland, juist vaker gaan voorkomen. Door goed risicobeheer zijn we minder kwetsbaar voor dit soort natuurrampen, maar de gevolgen nemen nog steeds toe. Om de gevolgen te kunnen verminderen, is een beter begrip van de oorzaken van veranderende effecten van de rampen uit het verleden nodig. Tot nu toe kon dit niet bepaald worden door een gebrek aan empirische data.

Schade verminderen
Een unieke dataset van twee opeenvolgende extreme overstromingen en droogtes in hetzelfde gebied werd door de onderzoekers samengesteld en bestudeerd. Zij bestudeerden regio's met grote verschillen in bevolkingsopbouw, sociaal-economische, klimatologische en hydrologische omstandigheden op alle continenten. De analyses bevestigden de veronderstelling dat goed risicobeheer in het algemeen helpt om schade te verminderen.

Extreme gebeurtenissen
Wel blijft het bijzonder moeilijk om de impact te verminderen van extreme gebeurtenissen waarvan de omvang in het verleden niet is waargenomen in het getroffen gebied. Anne van Loon verklaart dit aan de hand van twee factoren. Ten eerste hebben infrastructuren, zoals dammen en reservoirs een bovengrens in het ontwerp tot waar ze effectief zijn. Zodra een drempel wordt overschreden, worden ze ineffectief. Ten tweede wordt risicobeheer meestal reactief ingevoerd of aangepast na grote overstromingen en droogtes, terwijl proactieve, anticiperende strategieën zeldzaam zijn.

Drie succesfactoren
De onderzoekers onderzochten ook twee voorbeelden van gebeurtenissen, waarbij de schade ondanks een hoger risico bij het tweede evenement minder was. Ze identificeerden drie succesfactoren: effectief beheer van risico- en noodsituaties, hoge investeringen in structurele en niet-structurele maatregelen en verbeterde systemen voor vroegtijdige waarschuwing en real time controle. Marleen de Ruiter zegt: "Wij geloven dat het toepassen van deze succesfactoren de huidige trend van toenemende schade door extreme gebeurtenissen onder klimaatveranderingsomstandigheden kan tegengaan."