Mensen voelen eerder haat als hun waarden en identiteit bedreigd worden dan als hun bezittingen en veiligheid gevaar lopen. Dit concludeert gedragspsycholoog Cristhian Martínez in zijn onderzoek naar haatgevoelens ten opzichte van personen en groepen.
“Haat is een uniek gevoel dat anders is dan andere negatieve emoties. Anders dan bij woede, minachting, en walging voelen mensen zich sterker bedreigd, emotioneel opgewonden, en agressief als ze haat ervaren”, aldus Martinez. “Actuele zaken zoals bijvoorbeeld het aanhoudende rechts-populisme in Europa, de invasie in Oekraine, of het Palestijns-Israelische conflict, vragen om een beter begrip van de onderliggende emoties die dergelijke conflicten voeden. Een duidelijk begrip van haat is noodzakelijk om interventies te ontwikkelen om deze intense en destructieve gevoelens te verminderen.”
Haat komt voort uit het vermeende verschil tussen morele kernwaarden en identiteitskarakteristieken van groepen of mensen, legt Martinez uit. “Populistische bewegingen leggen de nadruk op deze verschillen en versterken gevoelens van haat hierdoor. Populistische overtuigingen leiden tot de groei van haat, maar haat zorgt niet voor groei in populistische ideeën.” In het onderzoek gaven deelnemers in een online vragenlijst aan hoe haat voor hen voelt in vergelijking met emoties zoals afkeer, boosheid, minachting en walging. Voor elke genoemde emotie werd de mate van opwinding, de valentie, intensiteit, duur, dreigingspercepties en actietendensen gemeten.
Soorten bedreigingen
“We wilden ook weten welke soorten bedreigingen bijdragen aan haat”, ligt Martinez toe. In het onderzoek werden deelnemers willekeurig aan experimentele condities toegewezen waar individuen of groepen realistische (bezittingen en veiligheid) of symbolische (waarden en identiteit) bedreigingen vormden. Daarna beantwoordden deelnemers vragen over dreigingsperceptie, haatgevoelens en agressie. De resultaten lieten zien dat vooral symbolische bedreigingen haat en agressie oproepen.
“Gebaseerd op het idee dat in een populistisch wereldbeeld vooral symbolische dreigingen van andere groepen centraal staan, hebben we onderzocht of een populistische houding en haatgevoelens met elkaar geassocieerd zijn.” In het onderzoek vraagt Martinez een steekproef op twee meetmomenten naar gevoelens van haat richting personen of groepen en naar hun populistische attitudes. De resultaten lieten zien dat populistische attitudes wel een stijging van gevoelens van haat door de tijd heen voorspelden, maar dat gevoelens van haat niet een stijging van populistische attitudes door de tijd heen voorspelden.
“Ons doel was een bijdrage te leveren aan het verminderen van menselijk lijden en het vergroten van veiligheid en vrede in de maatschappij door haat - een belangrijke emotionele basis van conflict - beter te doorgronden”, geeft Martinez aan.
Christhian Martinez promoveert woensdag 30 november op dit onderwerp.