Dat heeft de ministerraad besloten op basis van het advies van de Adviescommissie van het Nationaal Groeifonds. Met dit besluit geeft het kabinet een enorme impuls aan de Nederlandse wetenschap en aan de brede ontwikkeling van de Zuid-Limburgse grensregio.
Onderzoek naar zwaartekrachtsgolven
De voorgenomen investering van 42 miljoen euro zal gaan naar voorbereidende werkzaamheden zoals innovatie van de benodigde technologie, locatie-onderzoek, opbouw van een high-tech ecosysteem en organisatie. Met de reservering van de 870 miljoen heeft Nederland een uitstekende basis om zich in de toekomst, samen met België en Duitsland, kandidaat te stellen om de Einstein Telescope in de grensregio van Zuid-Limburg te realiseren. De Einstein Telescope is een toekomstig ondergronds observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven. VU-natuurkundigen Andreas Freise and Conor Mow-Lowry zijn bij dit onderzoek betrokken.
Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef, Provincie Limburg en regionale ontwikkelingsmaatschappij LIOF stelden vorig jaar samen het groeifondsvoorstel op, ondersteund door de Ministeries van OCW en EZK. Nikhef-directeur Stan Bentvelsen is zelf al jaren betrokken bij de Einstein Telescope. Hij is verheugd, maar ziet ook dat er nog veel werk te doen is: “Fantastisch dat het kabinet de ambitie omarmt om van Nederland een wereldleider in het onderzoek naar zwaartekrachtsgolven te maken. Deze Groeifonds-middelen vormen de basis voor verdere samenwerking met onze partners in Duitsland en België en om de geologische ondergrond in de grensregio van Zuid-Limburg verder te onderzoeken. Een groots project vraagt om een zorgvuldig proces, en we zetten ons daar met hart en ziel voor in. Ik heb er alle vertrouwen in dat we aan de aanvullende voorwaarden gaan voldoen.”
Over de Einstein Telescope
De Einstein Telescope is een toekomstig ondergronds observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven. Krachtige laserstralen kaatsen daar straks tussen diepgekoelde, trillingsvrije spiegels aan uiteinden van kilometerslange vacuümtunnels. Het instrument wordt veel gevoeliger dan de bestaande detectoren. Daardoor kan het instrument veel meer bronnen opsporen en een duizendmaal groter volume van het heelal aftasten. Onderzoekers gaan hiermee bijvoorbeeld op zoek naar de precieze structuur van neutronensterren, het geboorteproces van zwarte gaten en de structuur van het heelal direct na de oerknal.
De grensregio van Zuid-Limburg – de Euregio Maas-Rijn – is één van de mogelijke locaties voor dit observatorium. Huisvesting van de Einstein Telescope in deze regio kan een grote positieve impact hebben op de wetenschap, economie en maatschappij in Nederland. Met de toegezegde investeringen uit het Nationaal Groeifonds, heeft Nederland de basis om samen met België en Duitsland een sterke kandidatuur neer te zetten in 2024/2025.