Eva-Maria Merz legde in haar onderzoek naar donorschap de drijfveren van de donors bloot en de link die zij hebben met elkaar. “Familieleden stimuleren, bewust of onbewust, donorschap. Feit is: individuele bloeddonatie wordt vergemakkelijkt door bekenden die ook doneren. Goed voorbeeld, doet goed volgen.”
Veertig procent van de donors komt uit een donorfamilie met ten minste twee generaties donors, ontdekte Merz. Zij helpen mensen die acuut een bloedtransfusie of plasmageneesmiddel nodig hebben in Nederland – bijvoorbeeld bij een ernstig ongeval, na een bevalling, tijdens een kankerbehandeling of bij bepaalde chronische ziektes.
In Nederland doneert maar 2 tot 3% van de volwassen bevolking bloed of plasma. Deze specifieke kleine groep ‘goeddoeners’ bij wie het donorschap vaak overgaat van generatie op generatie, beïnvloedt mensen in hun omgeving. “Mijn onderzoek toont aan dat donorschap in het bloed zit en daarnaast dat bekenden elkaar aanzetten om ook donor te worden. Vriendengroepen, maar ook online netwerken. Dat heeft niet zozeer met leeftijd te maken, maar wel of je een bekende bent van iemand en vertelt wat je doet voor een ander. Het omgekeerde is ook waar: Als jij niemand in je omgeving hebt die bloed of plasma doneert, is de kans groter dat jij ook geen donor bent.”
Of mensen donor zijn, heeft met heel veel factoren te maken, ontdekte Merz’ onderzoeksgroep. “Nagenoeg niemand is tegen maatschappelijke doelen van donorschap. Maar dat betekent niet dat iedereen bewust een keuze maakt om wel of geen donor te worden. Donors zijn, zoals iedereen, ingebed in een organisatorische, maatschappelijke en culturele context. Afkomst, opvoeding, onderwijs, omgeving, sociale en economische factoren spelen een zichtbare rol of een persoon zich wel of niet aanmeldt en daadwerkelijk komt doneren.”
Merz pleit ervoor om meer het gesprek te stimuleren tussen mensen over donorschap. “Stel je voor dat het een dierbare van jezelf is, die volledig afhankelijk is van het altruïsme van anderen. Gesprekken over bloed geven en orgaandonatie zijn echt noodzakelijk om mensen in de actiemodus te krijgen.”