Met gevoel voor understatement kan dan ook gerust gesteld worden dat management complex is. Gelukkig staat er echter een heel leger aan consultants klaar om managers met raad en daad bij te staan. Maar moeten we hier eigenlijk wel zo blij mee zijn?
Enerzijds worden consultants gezien als professionals die naar eer en geweten proberen klanten te helpen bij het identificeren van kansen en overkomen van problemen en uitdagingen. Consultants presenteren zich hierbij graag als ‘thought leader’ en ontwikkelaar van nieuwe en innovatie managementkennis en -ideeën. Denk aan total quality management (TQM) en business process re-engineering (BPR) in het verleden, en scrum, agile en lean in het heden. In deze optiek fungeert de consultant als innovatieve outsider die managers helpt bij, zoals adviesbureau KPMG stelt, ‘cutting through complexity’.
Anderzijds benadrukken criticasters het overwegend commerciële karakter van consulting en stellen dat consultants meer bezig zijn met het verhogen van de eigen omzet dan met het helpen van de klant. Dit beeld van een wolf in schaapskleren is treffend verwoord bij Martin Kihn in zijn bestseller House of Lies: How Management Consultants Steal Your Watch and Then Tell You the Time en wordt verder gevoed door schandalen die regelmatig de kop op steken rondom het werk van consultants.
Consultants doorgronden
De vraag die opkomt is hoe managers nog door de bomen het bos kunnen blijven zien in een markt die overspoeld wordt door consultants en nieuwe managementideeën. Voor managers is kennis over management consulting daarom zeer relevant: zij zijn immers de klanten van consultants. Als managers weten hoe de adviesbranche in elkaar zit, wat consultants voor diensten leveren en wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn in management consulting, zullen zij beter in staat zijn hun vraag te articuleren, de juiste consultant te selecteren, realistische verwachtingen te hebben en het werk van de consultant beter te kunnen beoordelen.
Theoretische concepten rondom management en management consulting geven handvatten om vanuit een breed perspectief de rol van zowel consultants als managers, en de interactie tussen deze twee te kunnen analyseren en begrijpen. Wat weten we over hoe managementkennis wordt ontwikkeld en op de markt gebracht? Op welke wijze spelen consultants in op de continue vraag naar nieuwe managementideeën en oplossingen? Wat is de eigenlijke impact van deze ideeën? Hoe ‘bestendig’ blijken deze veranderingsinitiatieven uiteindelijk te zijn in organisaties? Wat zijn de (machts)verhoudingen tussen consultant en klant? Hoe kunnen organisaties zelflerend(er) worden en de afhankelijkheid van consultants verkleinen?
Antwoorden op dit soort vragen dragen bij aan het onderscheiden van de hype van daadwerkelijk noodzakelijke veranderingen en het managen van organisaties in een complexe en veranderende wereld.
Auteur: dr. Koen van Bommel
(Koen van Bommel verzorgt binnen de Deeltijd Master of Science in Business Administration in jaar 2 de specialisatie Management Consulting, in jaar 1 verzorgt hij vanaf februari 2022 het vak Growth Strategies & Organizational Challenges)
