De laatste decennia verliezen democratieën aan populariteit. In het meest recente rapport van het V-Deminstituut, dat zich toelegt op het conceptualiseren en meten van democratie, staat dat wereldwijd inmiddels 45 landen aan het ‘autocratiseren’ zijn. Democratische normen en instellingen en rechtsstatelijke waarden als grondrechten en onafhankelijke rechtspraak staan er onder druk.
Ook in Europa en in ons eigen land zien we op dit punt zorgelijke ontwikkelingen. Radicaal rechtse en populistische partijen boeken winst bij verkiezingen en de politiek en instituties worden steeds minder vertrouwd. Uit de kennisnotitie Burgers over democratie en rechtsstaat van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat een kwart tot een derde van de Nederlanders wel iets ziet in meer autocratische of technocratische vormen van bestuur.
Tegelijkertijd zien we dat oplossingen voor ingewikkelde vraagstukken niet of nauwelijks dichterbij komen. ‘Crises’, al dan niet louter ervaren, zijn aan de orde van de dag. Klimaat, stikstof, asiel, wonen – de politiek slaagt er niet in daarvoor met adequate oplossingen te komen. Dat brengt niet alleen met zich dat het vertrouwen in de politiek mogelijk verder daalt, maar ook dat de verhouding tussen de verschillende instituties op scherp wordt gesteld.
De rechtsstaat moet in tijden van maatschappelijke uitdagingen zijn waarde bewijzen, terwijl hij ook zelf onder druk staat. Deze ‘crises’ staan centraal tijdens de Staatsrechtconferentie 2025.
Houd deze website in de gaten voor meer informatie en neem bij vragen contact op via staatsrechtconferentie.rechten@vu.nl.
Wij kijken ernaar uit u te ontvangen bij de Staatsrechtconferentie op 12 december 2025!